Εσύ τι θα στολίσεις φέτος;

© WWF Ελλάς

Το Πάντα αγαπάει πολύ τα Χριστούγεννα. Στολίζει από νωρίς, ξεστολιζει αργά. Συνήθως παίρνει ένα φυσικό δέντρο σε γλάστρα, το στολίζει, και όσο ακόμα έχει χώρο, μετά το τέλος των γιορτών το φυτεύει στον κήπο του. Σίγουρα αυτό είναι η καλύτερη λύση. Αλλά δεν έχουμε όλοι κήπο και δυνατότητα να φυτεύουμε κάθε χρόνο κι από ένα έλατο στην αυλή μας… Άρα τελικά τι να προτιμήσουμε; Ψεύτικο ή αληθινό δέντρο;

Το φυσικό δέντρο, εφόσον πάντα έχει καλλιεργηθεί για τον σκοπό αυτόν, προκαλεί τις μισές περιβαλλοντικές επιπτώσεις ως προς την κατανάλωση φυσικών πόρων, σε σχέση με το τεχνητό έλατο αν υποθέσουμε ότι το δεύτερο το χρησιμοποιείτε για 10 περίπου χρόνια. Το φυσικό έλατο είναι επίσης δύο φορές καλύτερο ως προς τις επιπτώσεις στην ανθρώπινη υγεία και τρεις φορές καλύτερο ως προς τις επιπτώσεις για το φυσικό οικοσύστημα. Σε αυτή την ανάλυση . Mε την παραδοχή ότι μπορείτε να δείτε αναλυτικά τον υπολογισμο για τον κύκλο ζωής του καθενός και κυρίως για την μεταφορά του που έχει ιδιαίτερα αυξημένο περιβαλλοντικο αντίκτυπο.

Μια ακόμα καλύτερη εναλλακτική ωστόσο, με πολύ μικρότερο περιβαλλοντικό αποτύπωμα, είναι να στολίσεις το κλασικό ελληνικό καραβάκι ή κάποιο φυτό που έχεις ήδη στο μπαλκόνι σου. Μπορείς βέβαια να πρωτοτυπήσεις και να κάνεις τις γιορτές σου περισσότερο δημιουργικές: Μήπως να στολίσεις τον καλόγερο για τα παλτά, τη βιβλιοθήκη ή το ψυγείο;

Πράσινες Τετάρτες: για όσους δεν προλάβατε

© Trent Haaland/ Unsplash

Μια ευκαιρία ακόμη για όσους από εσάς θέλατε αλλά δεν προλάβατε να κλείσετε το πρόγραμμα στον Εθνικό Κήπο για την τάξη σας: Μέχρι τέλος Φεβρουαρίου, κατόπιν συνεννόησης, τα σχολεία της Αττικής θα έχετε τη δυνατότητα να έχετε μια ξεχωριστή εμπειρία: να κλείσετε ένα εκπαιδευτικό πρόγραμμα επαφής με τη φύση /οικοψυχολογίας με την εθελόντρια μας Ελεονώρα Σουρλάγκα στον Εθνικό κήπο. Το πρόγραμμα έχει στόχο να φέρει σε επαφή τους μαθητές με την αστική βιοποικιλότητα και το πράσινο, να τους ευαισθητοποιήσει για τη σημασία τους για την υγεία του ανθρώπου και του πλανήτη καθώς και για την ανάγκη προστασίας της φύσης. Τα προγράμματα θα γίνονται μόνο Τετάρτες και απευθύνονται σε μαθητές Δημοτικού, Γυμνασίου, Λυκείου. Το πρόγραμμα διαρκεί περίπου 1 ώρα. Μέγιστος αριθμός παιδιών ανά επίσκεψη 25-30 παιδιά.

Περισσότερες πληροφορίες και κρατήσεις: Νάνσυ Κουταβά, n.coutava@wwf.gr, 210 3314893.

Παιχνίδια στην αυλή

© Emmanuel Phaeton/ Unsplash

Τι σου έρχεται στο μυαλό όταν ακούς τη φράση σχολική αυλή;Οι σχολικές αυλές συνήθως καλύπτονται από τσιμέντο και εκτός από τα γήπεδα έχουν λίγα δέντρα ή θάμνους. Οι περισσότερες μοιάζουν μεταξύ τους, σπάνια δίνουν το στίγμα της κάθε σχολικής κοινότητας. Με δεδομένη την έλλειψη ανοιχτών χώρων πρασίνου αλλά και την έλλειψη χρόνου ελεύθερου από δραστηριότητες η αυλή του σχολείου είναι το μοναδικό μέρος που μπορούν οι μαθητές να παίξουν και να κινηθούν ελεύθερα με ασφάλεια έξω από τους τοίχους σε καθημερινή βάση.

Πέρα όμως από το παιχνίδι και την ελεύθερη κίνηση, η σχολική αυλή μπορεί να είναι μια ευκαιρία για υπαίθρια εκπαίδευση. Το υλικό της διδασκαλίας αφομοιώνεται καλύτερα και γρηγορότερα σε εξωτερικό χώρο, όταν το βιωματικό και το υπαίθριο στοιχείο ενισχύουν τους γνωστικούς στόχους των μαθημάτων καλλιεργώντας τη δημιουργικότητα, την επίλυση προβλημάτων, τη συνεργασία, και την κριτική σκέψη.

Η περίοδος της πανδημίας έδωσε σε κάποια σχολεία την ευκαιρία να βγάλουν τα θρανία έξω στην αυλή, διαπιστώνοντας ότι το μάθημα έχει θετικά αποτελέσματα τόσο στην επίδοση όσο και στη διάθεση των μαθητών. Ένα επιτυχημένο παράδειγμα είναι αυτό της Σχολής Χατζήβεη: «Καθημερινά αγγίζαμε, μυρίζαμε, ακούγαμε, παρατηρούσαμε και με αυτά σαν αφορμή η δασκάλα καθοδηγούσε τα γνωστικά αντικείμενα της ημέρας. Συλλέγοντας υλικά από τη φύση κάναμε τα μαθηματικά και τις προγραφικές και γραφικές μας ασκήσεις. Στη συνέχεια με ψυχοκινητικά παιχνίδια βοηθούσαμε τα παιδιά να εμπεδώσουν ότι είχαν διδαχθεί. Έχοντας την υπαίθρια τάξη μας και κατά τη διάρκεια των 2 χρόνων λειτουργίας της παρατηρήσαμε ότι οι μαθητές είχαν μειωμένο στρες, και έδειχναν πραγματικό ενδιαφέρων για τη γνώση. Αναπτύχθηκαν θετικά συναισθήματα ευχαρίστησης ενώ ξύπνησε ευκολότερα το αίσθημα της δημιουργίας και της αυτοσυγκέντρωσης. Καλλιεργήθηκε η ομαδικότητα, η συνεργατικότητα, η παρατήρηση, ο σεβασμός στον εαυτό τους, στους συμμαθητές τους και στη φύση. Τα παιδιά ακολούθησαν κανόνες πειθαρχίας ευκολότερα γιατί πλέον δεν τους έθετε ο δάσκαλος αλλά τους επέβαλε το ίδιο το περιβάλλον. Ανάπτυξαν μεταξύ τους στενότερους δεσμούς και ήταν ευδιάθετα και γεμάτα όρεξη για δράση.»

Δυστυχώς δεν είναι εύκολη υπόθεση η ενσωμάτωση της υπαίθριας τάξης στο μοντέλο του εκπαιδευτικού μας συστήματος. Την αρχή έκανε το European Outdoor Education Hub ο πρώτος και μοναδικός Οργανισμός στην Ελλάδα που ασχολείται με την εισαγωγή της Υπαίθριας Εκπαίδευσης στην υπάρχουσα σχολική πραγματικότητα. Στόχος του είναι να αναδείξει και να αξιοποιήσει τα πολύπλευρα οφέλη της εκπαίδευσης ‘έξω’ καθώς, όπως λέει η Δρ. Αριστέα Κυριάκου Συνιδρύτρια και Διευθύντρια του Ευρωπαϊκού Κέντρου Υπαίθριας Εκπαίδευσης, μέσα από αυτή τη μεθοδολογία η εκπαίδευση του παιδιού δεν περιορίζεται στην εκπαίδευση του νου αλλά αποτελεί μία συνολική εμπειρία που δραστηριοποιεί την ανθρώπινη ολότητα, τις αισθήσεις και τα συναισθήματα, το πνεύμα και το σώμα, το εμείς και το εγώ, που τελικά οδηγούν και στην ουσιαστική γνωστική κατανόηση.

Όσο αγκαλιάζουμε όλοι μας την αξιοποίηση της σχολικής αυλής στην εκπαίδευση, θα μπορούσε να είναι διπλό το όφελος, πέραν από τους μαθητές και για το περιβάλλον. Όταν οι σχολικές αυλές αρχίσουν να αντανακλούν το επίπεδο φροντίδας τους από τη σχολική κοινότητα, όταν αρχίσουν να μετατρέπονται από δομημένους χώρους με τσιμέντο, σε χώρους φυσικού περιβάλλοντος , όπου διάφορα είδη ζωής θα φιλοξενηθούν, τόσο αυτό θα επιδρά στην υιοθέτηση μιας περιβαλλοντικά υπεύθυνης συμπεριφοράς. Και παράλληλα θα δημιουργήσει περισσότερους ‘οικολογικούς’ χώρους πρασίνου, που πιθανόν να είναι και μια ευκαιρία οι πόλεις μας να ανακτήσουν τη χαμένη φύση και να ενισχύσουν τη βιωσιμότητα. Φανταστείτε τα σχολεία σαν τους πράσινους οικολογικούς διαδρόμους της πόλης! Πόσο διαφορετική θα είναι η εικόνα και η ζωή στις πόλεις σε σχέση με τη σημερινή πραγματικότητα!

Πάρτε ιδέες για το πώς μπορεί να εφαρμοστεί στην πράξη, με κάθε λεπτομέρεια στο υλικό του WWF Πρασινίζοντας τις αυλές των σχολείων και πιάστε με τους μαθητές σας ‘δουλειά’. Για την προθέρμανσή τους πάρτε ιδέες για παιχνίδια στην αυλή από εδώ.

Συνταγές με άρωμα Χριστουγέννων και λίγα τροφοχιλιόμετρα

© Yihan Wang/Unsplash

Μια πολύ όμορφη πρωτοβουλία για να γιορτάσουμε δημιουργικά τα Χριστούγεννα αλλά ταυτόχρονα να σκεφτούμε και το περιβαλλοντικό αποτύπωμα της διατροφής μας οργάνωσε το Κέντρο Εκπαίδευσης για το Περιβάλλον και την Αειφορία (Κ.Ε.ΠΕ.Α.) Ιεράπετρας – Νεάπολης Λασιθίου στα πλαίσια του Εθνικού Θεματικού Δικτύου «Διατροφή, Περιβάλλον και Υγεία», με θέμα: «Συνταγές με άρωμα Χριστουγέννων και λίγα τροφοχιλιόμετρα….»

Κατά τη διάρκεια της δράσης, οι μαθητές/τριες καλούνται να παρουσιάσουν μια συνταγή του τόπου τους που συνηθίζεται να μαγειρεύεται την περίοδο των Χριστουγέννων (Χριστούγεννα, Πρωτοχρονιά, Θεοφάνεια) και μπορεί να είναι είτε κάποιο γλυκό, φαγητό, σαλάτα ή και κάποια πίτα. Τα παιδιά μίλησαν με τους γονείς, τις γιαγιάδες και τους παππούδες τους και επέλεξαν τοπικές συνταγές που τους φάνηκαν ενδιαφέρουσες. Ερεύνησαν όμως και την προέλευση των υλικών που χρησιμοποιήθηκαν ώστε να γίνει κατανοητή η έννοια του τροφοχιλιόμετρου και η γνωριμία με διάφορα τοπικά προϊόντα της χώρας.

Εμείς ως WWF Ελλάς έχουμε το πολύ δύσκολο έργο ανάμεσα σε όλες τις εξαιρετικές και ευφάνταστες συνταγές να αξιολογήσουμε αυτή με το ελάχιστο περιβαλλοντικό αποτύπωμα, με βάση συγκεκριμένα κριτήρια:

• Λιγότερο κρέας
• Τοπικότητα
• Εντοπιότητα & εποχικότητα υλικών
• Λελογισμένη χρήση γαλακτοκομικών
• Χρήση περισσεύματος τροφής

Σκοπός της δράσης είναι:

• Να γνωρίσουν οι μαθητές/τριες παραδοσιακές συνταγές που προάγουν την μείωση του ενεργειακού, διατροφικού αποτυπώματος.
• Να ανταλλάξουν οι μαθητές/τριες τοπικές συνταγές και να γνωρίσουν τοπικά προϊόντα από διάφορες περιοχές της χώρας μας.
• Να κατανοήσουν την έννοια του τροφοχιλιόμετρου και πως η διατροφή μας συμβάλλει στην μείωση του ενεργειακού αποτυπώματος.
• Να υιοθετήσουν μια βιώσιμη διατροφή για την υγεία μας και το περιβάλλον.

Εξαιρετικό το εγχείρημα και πραγματικά το πρωί που παρακολουθήσαμε την παρουσίαση των συνταγών του νηπιαγωγείου ζηλέψαμε! Ακολουθούν αυτές του δημοτικού, του γυμνασίου και του λυκείου.

Ελπίζουμε να δημιουργηθεί από τη δράση αυτή ένα βιβλίο παραδοσιακών συνταγών χαμηλού περιβαλλοντικού αποτυπώματος από τις δημιουργίες των παιδιών! Μέχρι τότε θα ξεφυλλίσουμε και πάλι τον οδηγό βιώσιμων συνταγών που έφτιαξαν για το πρόγραμμα Eat4Change οι μαθητευόμενοι σέφ.

Το πάντα εμπνέεται και υλοποιεί το νέο Πρόγραμμα Σπουδών!

© Unseen Studio/ Unsplash

Με χαρά διαβάσαμε το ολόφρεσκο νέο Πρόγραμμα Σπουδών «Δράσεις Ενεργού Πολίτη» του Νηπιαγωγείου, του Δημοτικού, του Γυμνασίου και του Λυκείου που στοχεύει στην καλλιέργεια των δεξιοτήτων που απαιτούνται από τους πολίτες για την επίτευξη των 17 Στόχων για τη Βιώσιμή Ανάπτυξη του OHE. Πολλά σχολεία έχουν ασχοληθεί, και ασχολούνται, με τους 17 Στόχους. Ευκαιρία λοιπόν να συστηματοποιηθεί η δουλειά ανά βαθμίδα εκπαίδευσης και ανά στόχο. Πολλά προγράμματα και υλικό μας θα σας βοηθήσουν να εφαρμόσετε το Πρόγραμμα.

Ενδεικτικά παραθέτουμε από τη βαθμίδα «Γυμνάσιο», SDG 15: Οι μαθητές...Διατυπώνουν συγκεκριμένες λύσεις προστασίας δασών και πρώην δασικών εκτάσεων της περιοχής τους, ερευνώντας και κοινοποιώντας συγκεκριμένες πρακτικές που συνιστούν απειλές, όπως η καταπάτηση.» Ρωτήστε μας για τους «Φύλακες του Δάσους», μια δράση επιστήμης των μαθητών/πολιτών (citizens science) που εστιάζει στα καμένα δάση, στην παρακολούθηση της φυσικής αναγέννησής και στην προστασία τους αλλά και για το πρόγραμμα περιβαλλοντικής εκπαίδευσης για την πρόληψη των δασικών πυρκαγιών.

Αντίστοιχα για τους SDG 16: "Οι μαθητές διεξάγουν έρευνα για να προτείνουν συγκεκριμένους τρόπους για τη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου στην κοινότητά τους, παρουσιάζοντας τα αποτελέσματα σε δράσεις ευαισθητοποίησης και προωθώντας βιώσιμες πρακτικές.» και SDG 7: "Oι μαθητές αναλύουν το ατομικό τους αποτύπωμα κατανάλωσης ενέργειας και προσδιορίζουν περιοχές για βελτίωση και εξοικονόμηση ενέργειας» αξιοποιήστε το πρόγραμμα «Μαθητές σε δράση για το κλίμα» που θα σας οδηγήσει, με 4 απλά βήματα, στα παραπάνω προσδοκώμενα αποτελέσματα.

Στο πλούσιο υλικό μας μάλλον θα βρείτε αυτό που ψάχνετε για να εφαρμόσετε το Πρόγραμμα! Φυσικά όλα συνδυάζονται και με άλλο υλικό ή προγράμματα που υλοποιείτε. Και όλα προσαρμόζονται στα Εργαστήρια Δεξιοτήτων ή όπου αλλού επιλέξετε να ασχοληθείτε με τους 17 Στόχους για τη Βιωσιμότητα.

Το πάντα αράζει στο δάσος και διαβάζει…τα Ψηλά Βουνά...

© Εκδόσεις Ψυχογιός

...στη νέα έκδοση με εισαγωγή εντελώς…οικολογική από την Ε.Σβορώνου.

Η αλήθεια είναι ότι ξαναδιαβάζοντας τα Ψηλά Βουνά του Ζαχαρία Παπαντωνίου, το εμβληματικό αυτό βιβλίο που γράφτηκε και κυκλοφόρησε το 1918 ως αναγνωστικό της Γ’ δημοτικού στο πλαίσιο της εκπαιδευτικής μεταρρύθμισης της εποχής, συνειδητοποιεί ότι είναι το Α και το Ω της αειφορικής διαχείρισης του δάσους! Κεφάλαιο το κεφάλαιο αναπτύσσονται όλες οι στρατηγικές πρόληψης της δασικής πυρκαγιάς, της υλοτόμησης, ρητινοσυλλογής και βόσκησης στο δάσος! Ως και η λογική της διάνοιξης μονοπατιών και δρόμων θίγεται στο βιβλίο. Πρωτοποριακό ως προς το περιεχόμενο αλλά και τη μορφή του, το βιβλίο αυτό κερδίζει ακόμη τους μικρούς αναγνώστες που μπορούν να ταυτιστούν, παρά τα χρόνια που τους χωρίζουν, με τους μικρούς ήρωες του βιβλίου. Σίγουρα πάντως οι πρώτοι θα ζηλέψουν τους δεύτερους, που κάνουν διακοπές μόνοι τους, σε μια αυτοδιαχειριζόμενη κατασκήνωση που στήνουν και λειτουργούν χωρίς την καθημερινή επίβλεψη ενηλικων! Ποιος μπορεί να φανταστεί κάτι τέτοιο σήμερα;

Στην εισαγωγή λοιπόν της νέας έκδοσης που μόλις κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Ψυχογιός, θα ανακαλύψετε νέους τρόπους ανάγνωσης του κλασικού αυτού βιβλίου. Εκπαίδευση για την Αειφορία και Φιλαναγνωσία σε ένα!

Το συνοδευτικό εκπαιδευτικό υλικό βρίσκεται εδώ.