Στη Βρετανία η Εκπαίδευση για την Αειφορία αποτελεί πλέον μέρος της εθνικής στρατηγικής για την εκπαίδευση. Σύμφωνα με αποτελέσματα έρευνας που έκανε το WWF UK σε 14 σχολεία για να αξιολογήσει πόσο καλά τα καταφέρνουν τα σχολεία να διδάξουν τις αρχές της αειφορίας, τα καλύτερα αποτελέσματα τα είχαν τα σχολεία όπου:

(α) η αειφορία διέτρεχε όλο το πρόγραμμα σπουδών και στην προσπάθεια συμμετείχαν όλοι οι εκπαιδευτικοί,
(β) οι μαθητές είχαν ενεργό ρόλο και συμμετείχαν σε ποικίλες δραστηριότητες, εντός και εκτός σχολείου, που περιλάμβαναν έρευνα, συνεντεύξεις και συμμετοχή σε συζητήσεις και δράσεις για ένα αειφόρο σχολείο,
(γ) οι εκπαιδευτικοί είχαν λάβει οι ίδιοι εκπαίδευση και είχαν κατανοήσει τη σημασία του αειφόρου σχολείου και του αειφόρου τρόπου ζωής,
(δ) οι οικογένειες των μαθητών συμμετείχαν ή αντιλαμβανόντουσαν τη σημασία της προσπάθειας, (ε) τα μαθητικά συμβούλια λειτουργούσαν αποτελεσματικά και η συμμετοχή των μαθητών σε αυτά ήταν ουσιαστική,
(στ) οι μαθητές συμμετείχαν οι ίδιοι στην αξιολόγηση της προόδου του σχολείου σε θέματα αειφορίας.

Είναι ενδιαφέρον ότι η ενασχόληση με το σχολικό κήπο αναδείχθηκε καθοριστικής σημασίας για την έγερση του ενδιαφέροντος των μαθητών. Στην αρχή τα κορίτσια είχαν μεγαλύτερη συμμετοχή από τα αγόρια, σταδιακά όμως και τα αγόρια άρχισαν να συμμετέχουν περισσότερο. Τα δημοτικά σχολεία σημείωσαν μεγαλύτερη πρόοδο από τα σχολεία δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης. Ας αναλογιστούμε όμως πόσο σημαντική είναι η μακροπρόθεσμη εμπλοκή ενός σχολείου στην υπόθεση της αειφορίας. Η αξιολόγηση έκρινε μια προσπάθεια που διήρκησε τρία ολόκληρα χρόνια και συνεχίζεται. Οι αξιολογητές επισκέφθηκαν τα σχολεία σε διαφορετικές φάσεις της τριετίας και μπόρεσαν να σταθμίσουν την πρόοδο που σημειώθηκε. Μπορείτε να δείτε την πλήρη αναφορά εδώ

…το εκπαιδευτικό πρόγραμμα της Action Aid «Jambo! Καλώς ήρθατε στην Κένυα», ένα από τα πολλά προγράμματα με θέμα τα ανθρώπινα δικαιώματα, τις αναπτυσσόμενες χώρες και την ποιότητα ζωής που πραγματοποιεί στο νέο της διαδραστικό παιδαγωγικό χώρο «Ένας Κόσμος Άνω Κάτω» στο Κουκάκι.

Οι μαθητές, αφού επιβιβάστηκαν στην πτήση της Action Aid για την κοινότητα Μπάμα στην Κένυα και είδαν ένα σύντομο βίντεο για τον τρόπο ζωής μιας συνομήλικης τους εκεί, έγιναν ερευνητές και κλήθηκαν να ανακαλύψουν τις καθημερινές ανάγκες και προτεραιότητες των κατοίκων της κοινότητας. Έτσι ερεύνησαν τα σπίτια τους, είδαν πώς ζουν και τι πρόσβαση έχουν σε νερό και τροφή και «επισκέφθηκαν» το σχολείο της κοινότητας, μαθαίνοντας για το σχολικό πρόγραμμα των παιδιών της Μπάμα αλλά και για τις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν. Αλλά δεν έμειναν μόνο στα προβλήματα. Η Μπάμα είναι μια πραγματική πολύ ελπιδοφόρα περίπτωση, όπου οι κάτοικοι μόνοι τους έχουν ενεργοποιηθεί και έχουν βρει λύσεις για πολλά από τα προβλήματά τους.

Τέλος, οι μαθητές συνειδητοποίησαν πόσο αλληλένδετα είναι τα περισσότερα από τα παγκόσμια θέματα, όπως η φτώχεια, οι πόλεμοι, η κλιματική αλλαγή, η υπερκατανάλωση κ.ά. και συνειδητοποίησαν και το ρόλο του καθενός μας σε αυτό το πλέγμα.

Το Πάντα βρήκε πραγματικά πολύ ενδιαφέρον το εκπαιδευτικό πρόγραμμα και ενθουσιάστηκε με το διαδραστικό χώρο. Δε θα χάσει λοιπόν ευκαιρία να ξανα- επιβιβαστεί στο αεροπλάνο της Action Aid για να επισκεφθεί και άλλα μέρη του άνω-κάτω κόσμου μας.

Ο άνθρωπος ψαρεύει για να επιβιώσει… Το δελφίνι τρέφεται από τα δίχτυα για να επιβιώσει…
Ο ψαράς καταδιώκει το δελφίνι για να επιβιώσει…
Η μάχη για την επιβίωση είναι δικαίωμα όλων.
Οφείλουμε να προστατέψουμε το δικαίωμα αυτό!

Το κείμενο της αφίσας του WWF Ελλάς για τη σχέση των δελφινιών με τους ψαράδες, που εκδόθηκε στα πλαίσια παλαιότερου προγράμματος για την προστασία των θαλασσίων ειδών, επανέρχεται στην επικαιρότητα με αφορμή το Έτος Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων. Η αφίσα εξετάζει την αλληλεπίδραση της θαλάσσιας αλιείας και των ψαράδων με τα θαλάσσια θηλαστικά, που ανταγωνίζονται για τον ίδιο πόρο, τα ψάρια. Το αποτέλεσμα αυτής της αλληλεπίδρασης για τους αλιείς είναι η απώλεια του εισοδήματος λόγω της ζημιάς που προκαλούν τα θηλαστικά σε αλιεύματα και σε εργαλεία. Από την πλευρά των θηλαστικών είναι η μείωση της τροφής λόγω υπεραλίευσης, η παγίδευση σε δίχτυα και η ηθελημένη θανάτωση από τους αλιείς.

Η αφίσα (την οποία μπορείτε να προμηθευτείτε από τα γραφεία της οργάνωσης) μπορεί να βοηθήσει τους μαθητές να διερευνήσουν τη σύγκρουση που προκύπτει μεταξύ του δικαιώματος στην ανάπτυξη και τη χρήση των φυσικών πόρων και της προστασίας του περιβάλλοντος, με τη βοήθεια κατάλληλων δραστηριοτήτων, όπως εργασία σε ομάδες, παιχνίδι ρόλων κλπ.

Η Συνθήκη των ΟΗΕ για το Θαλάσσιο Δίκαιο προβλέπει ότι «μια από τις γενικές αρχές είναι η βέλτιστη βιώσιμη χρήση των ανανεώσιμων θαλάσσιων πόρων», ενώ η Διεθνής Σύμβαση για τα Οικονομικά, Κοινωνικά και Πολιτισμικά Δικαιώματα προβλέπει ότι «Όλοι οι λαοί μπορούν, για τους δικούς τους στόχους, να εκμεταλλεύονται ελεύθερα το φυσικό πλούτο και τους πόρους τους, χωρίς καμία επιφύλαξη που να προκύπτει από οποιεσδήποτε υποχρεώσεις τους προς τη διεθνή οικονομική συνεργασία, βάσει της αρχής της αμοιβαίας ωφέλειας και του διεθνούς δικαίου».

Το WWF Ελλάς πρόσφατα, μέσω του προγράμματος MOFI, πρότεινε ότι για να υπάρχει βιώσιμη αλιεία πρέπει να υπάρχουν υγιείς πληθυσμοί ψαριών και υγιές θαλάσσιο περιβάλλον. Οι λύσεις περιλαμβάνουν τη δημιουργία προστατευόμενων περιοχών, την αύξηση της επιλεκτικότητας των αλιευτικών εργαλείων, τη διαχείριση της αλιευτικής προσπάθειας, τη δημιουργία τεχνητών υφάλων, την προώθηση της επιστημονικής έρευνας, την εκπαίδευση και κατάρτιση των αλιέων και την εφαρμογή της νομοθεσίας μέσω ελέγχου και παρακολούθησης. Με τον τρόπο αυτό θα γίνουν σεβαστά τόσο τα δικαιώματα των ανθρώπων όσο και αυτά των θηλαστικών!

Το Πάντα παρακολούθησε πρόσφατα ένα διαδικτυακό σεμινάριο για την εκπαίδευση και τα ανθρώπινα δικαιώματα, που διοργάνωσε το North-South Centre του Συμβουλίου της Ευρώπης και το Network University. Ανάμεσα στα άλλα πολύ ενδιαφέροντα που έμαθε και θυμήθηκε ήταν και ότι η εκπαίδευση για τα ανθρώπινα δικαιώματα, όπως και η περιβαλλοντική εκπαίδευση, άλλωστε, πρέπει να συνδυάζει ποικιλία εκπαιδευτικών μεθόδων για να προωθεί τη διασαφήνιση αξιών, την αλλαγή στάσεων, την απόκτηση δεξιοτήτων και τον εμπλουτισμό των γνώσεων. Με άλλα λόγια, να ανοίγει τα μάτια των ανθρώπων στις ανισότητες του κόσμου μας αλλά και στην πραγματικότητα που ζούμε και να μας ενδυναμώνει ώστε να μπορούμε να κατακτήσουμε θετικές αλλαγές στη ζωή μας.

Δε θα σταθούμε ούτε στις γνώσεις ούτε στις δεξιότητες που πιστεύουμε ότι οι περισσότεροι εκπαιδευτικοί γνωρίζετε πώς να μεταλαμπαδεύετε στους μαθητές σας. Θα σταθούμε στις αξίες και την εκπαίδευση που προωθεί τη συνεχή ανάπτυξη της σκέψης, των αισθημάτων, των απόψεων και των στάσεών μας στη ζωή. Oι μαθητές θα πρέπει να διασαφηνίσουν τις δικές τους αξίες, αλλά και να εξοικειωθούν με τις παγκόσμιες αξίες, τα ανθρώπινα δικαιώματα, την αλληλεγγύη και την παγκόσμια δικαιοσύνη και να πιστέψουν στην αξία της συμμετοχής και του ενεργού πολίτη.

Ο κατάλογος αξιών που θα πρέπει να εμφυσήσετε στους μαθητές σας είναι μακρύς, αλλά ξεκινάει από την αυτοεκτίμηση, την υπερηφάνεια και τον αλληλοσεβασμό… Το σεβασμό για τους άλλους και κυρίως για τη διαφορετικότητα των άλλων. Τη συλλογική κοινωνική ευθύνη για τις πιο ευάλωτες ομάδες της κοινωνίας και του πλανήτη μας. Την προσωπική και τη συλλογική ευθύνη μας για την προστασία του περιβάλλοντος και την αρμονία του ανθρώπου με τη φύση. Την ανοικτή σκέψη/προσέγγιση στο διαφορετικό και το άγνωστο, για να μπορέσουμε να γνωρίσουμε τον πλούτο και την πολυπλοκότητα του κόσμου μας. Τη θετική στάση σε κάθε είδους αλλαγή και μεταμόρφωση που θα συμβάλει στη δημιουργία ενός καλύτερου κόσμου, στην αίσθηση του «ανήκειν» στην τοπική ή παγκόσμια κοινωνία μας και επομένως στη συμμετοχή μας στα κοινά και την ενεργό μας δράση για μια δημοκρατική και δίκαιη κοινωνία. Και τέλος στην αλληλεγγύη, που θα μας οδηγήσει σε έναν αειφόρο κόσμο, με σεβασμό στα ανθρώπινα δικαιώματα, τη συνεργασία και τη δικαιοσύνη.

Ας είναι αυτές οι πρώτες μας σκέψεις για τον καινούργιο χρόνο …

…το βιβλίο της Λ. Ψαραύτη «Ανάσες και Ψίθυροι του Δάσους» από τις εκδόσεις Πατάκη και πιστεύει ότι μπορεί να αποτελέσει πολύ καλή αφόρμηση για δράσεις ΠΕ για το δάσος. Είχαμε την ευκαιρία να σχεδιάσουμε εκπαιδευτικό πρόγραμμα με βάση αυτό το βιβλίο και διαπιστώσαμε τις δυνατότητες. Κάθε παράγραφος περικλείει αναφορές σε χίλιες δυο οικολογικές λειτουργίες. Χωρίς φυσικά να αποτελεί υλικό Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης και με τη γοητεία της αφήγησης, μικροί μεγάλοι εισερχόμαστε στο μαγικό κόσμο του δάσους.

...την Κυριακή 16 Ιανουαρίου στο συνέδριο «Σχεδιάζοντας το Σχολείο του Αύριο», που διοργανώνεται από την Ελληνογερμανική Αγωγή, το Εθνικό Δίκτυο Έρευνας και Τεχνολογίας και άλλους φορείς. Εμείς συμμετέχουμε στο Εργαστήριο «Ερευνώ και Ανακαλύπτω το Περιβάλλον: Εφαρμογές Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης στο Σχολείο» την Κυριακή 16:00-18:30.

Τη Δευτέρα 31 Ιανουαρίου στην Helexpo, στην Έκθεση Παιδικού και Εφηβικού Βιβλίου, στις 12:00, το Πάντα θα κάνει εκπαιδευτικό πρόγραμμα με θέμα «Δάσος και βιοποικιλότητα».

Οι ελεύθεροι χώροι πρασίνου δεν περισσεύουν στις μεγαλουπόλεις. Η υποβάθμιση της ζωής στην Αθήνα ειδικότερα είναι πια αντικείμενο μιας εκτενούς συζήτησης. Όλοι αντιλαμβανόμαστε ότι το πρόβλημα είναι πολύπλευρο και πολύπλοκο. Τι μπορούμε να κάνουμε στην Περιβαλλοντική Εκπαίδευση; Μπορούμε να εισαγάγουμε τους μαθητές καταρχήν στην απόλαυση του ελεύθερου χώρου, ενός λόφου, ενός άλσους, ενός πεζόδρομου. Να αναδείξουμε τις όμορφες «στιγμές» της πόλης και στη συνέχεια να ανιχνεύσουμε τις παραφωνίες και τις συγκρούσεις χρήσεων και να ιεραρχήσουμε προτεραιότητες. Να διερευνήσουμε εναλλακτικές λύσεις και να αναλάβουμε δράση στο μέτρο των δυνατοτήτων της ομάδας.

Στην ιστοσελίδα μας, στην ενότητα υλικό, θα βρείτε φύλλα εργασίας για το λόφο του Φιλοπάππου και για τη λεωφόρο Πανεπιστημίου. Ο πρώτος είναι μια ιδανική διαδρομή πρασίνου και αρχαιολογικού ενδιαφέροντος. Η δεύτερη είναι μια ενδιαφέρουσα «μελέτη περίπτωσης», με αφορμή τα σχέδια πεζοδρόμησής της. Τα φύλλα εργασίας μπορεί να χρησιμοποιηθούν αυτούσια σε μελέτες πεδίου ή να σας δώσουν ιδέες για να φτιάξετε τα δικά σας φύλλα εργασίας για την περιοχή της πόλης που σας ενδιαφέρει.

Το 5ο Συνέδριο της ΠΕΕΚΠΕ, που πραγματοποιήθηκε στα Γιάννενα (26-28/11/2010), διεξήχθη σε μια κρίσιμη περίοδο. Κρίσιμη για τη χώρα, την εκπαίδευση και το μέλλον της ΠΕ Ακούγονται και λέγονται πολλά για την εξέλιξη του θεσμού των υπεύθυνων ΠΕ και των ΚΠΕ, αλλά και γενικότερα για τη θέση της ΠΕ στο Νέο Σχολείο. Ήταν λοιπόν πολύ ενθαρρυντικό ότι το συνέδριο είχε πάρα πολύ μεγάλη συμμετοχή, ενώ και η ίδια η αναπληρώτρια υπουργός Παιδείας κ. Φώφη Γεννηματά τίμησε το Συνέδριο με εναρκτήρια ομιλία. Έστω και σε συμβολικό επίπεδο, μια τέτοια κίνηση είναι ελπιδοφόρα για την ΠΕ.

Επί της ουσίας, ακούσαμε και είδαμε πάρα πολύ ενδιαφέρουσες εισηγήσεις, που δείχνουν ότι το επίπεδο διαλόγου για την ΠΕ είναι υψηλό. Ωστόσο, ήταν δύσκολο να παρακολουθήσεις όλα όσα ήθελες, καθώς οι παράλληλες συνεδρίες προϋποθέτουν απόλυτη ακρίβεια στην έναρξη και λήξη των ομιλιών. Τις περισσότερες εισηγήσεις πάντως, όπως και τη δική μας άλλωστε, μπορείτε να τις βρείτε εδώ.

Θα είχε ενδιαφέρον ίσως και ένα συνέδριο με μεγαλύτερη εστίαση στο θέμα (να τεθεί ένα πολύ συγκεκριμένο ερώτημα, κομβικής σημασίας για την εξέλιξη της ΠΕ), λιγότερες θεωρητικές εισηγήσεις και περισσότερα βιωματικά εργαστήρια, τα οποία όμως θα έχουν ουσιαστική σχέση με το θεωρητικό προβληματισμό.

Συγχαρητήρια στην οργανωτική επιτροπή και σε όσους δούλεψαν για την οργάνωση αυτού του συνεδρίου. Κρίνοντας από το αποτέλεσμα, υποψιαζόμαστε πόσο πολύ έτρεξαν.