Καλή χρονιά!

To πάντα κάνει τον απολογισμό…

...του 2015! Συχνά τα σχολεία καλούν το πάντα να τους πει τι κάνει το WWF. Κι έχει να λέει αυτό, πολλά! Τι κάνουμε για την προστασία ειδών και βιοτόπων, για την κλιματική αλλαγή, για την αλλαγή του τρόπου ζωής μας, χίλια δυο!

Aλήθεια όμως. Τι καταφέρνουμε τελικά; Ποια είναι τα καλά νέα και ποια τα λιγότερο καλά της περασμένης χρονιάς;

Νέα από το μέτωπο του παράνομου εμπορίου άγριων ειδών, από το θαλάσσιο πρόγραμμα του WWF και το πρόγραμμα Κυκλάδες LIFE, από τη Ζάκυνθο και την παραλία ωοτοκίας της Caretta, από τους νησιωτικούς υγρότοπους, από το δάσος της Δαδιάς, από την Πρέσπα, την Καβάλα, και το πρόγραμμα βιώσιμης αλιείας, από την Τήλο, και το πρόγραμμα παραγωγής ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές, από την πανευρωπαϊκή κινητοποίηση οργανώσεων και πολιτών ενάντια στην αποδόμηση της περιβαλλοντικής προστασίας στην Ευρώπη, και από το ευρύτερο «καυτό» πεδίο της πολιτικής, αλλά και από τον τρόπο με το οποίο εξασφαλίζουμε τη διαφάνεια της οργάνωσης , την υποστήριξη και την εμπιστοσύνη των πολιτών, αυτά και πολλά άλλα θα διαβάσετε στον ετήσιο απολογισμό μας.

Και ελπίζουμε αφού τα διαβάσετε όλα αυτά να έχετε έναν καλό λόγο να μας υποστηρίξετε! Γιατί τίποτα από όλα αυτά δε θα καταφέρναμε χωρίς την υποστήριξή σας.

Αλλά και η Περιβαλλοντική Εκπαίδευση κάνει τον απολογισμό της για το δεύτερο εξάμηνο του 2015….Με βραχνή, από τα πολλά εργαστήρια στα σχολεία, φωνή ψελλίζει: 3.000 παιδιά είδαμε από τον Σεπτέμβιο ως τον Δεκέμβριο του 2015. Και περίπου 1000 εκπαιδευτικούς και γονείς στο πλαίσιο σεμιναρίων, εργαστηριών εντός και εκτός των τειχών του σχολείου.

Το πάντα χαίρεται πολύ όταν το χαϊδεύουν χεράκια του νηπιαγωγείου, αλλά και όταν ώριμοι έφηβοι από περιβαλλοντικές ομάδες, ή ομάδες project του Λυκείου, συζητούν μαζί του και εκφράζουν δισταγμούς, φόβους, αμφισβητήσεις, αλλά και ελπίδα, αισιοδοξία και διάθεση για πράξη. Για αλλαγή τρόπου ζωής. Με την Καλύτερη Ζωή αλλά και με τα άλλα μας προγράμματα θα εξακολουθήσουμε και φέτος να είμαστε κοντά τους.

Ένας παρεξηγημένος κυνηγός

Οι καρχαρίες έχουν κακή φήμη. Οι παλιότεροι θυμούνται "Τα σαγόνια του καρχαρία", μια φανταστική ταινία που παρουσίαζε τον καρχαρία ως μια τρομακτική φονική μηχανή, σύμβολο του "τρόμου στη θάλασσα". Η πραγματικότητα απέχει πολύ και η φήμη τους θα πρέπει να αλλάξει αν πρόκειται να σωθεί ένα από τα σημαντικότερα ζώα της θαλασσας.

Τελικά ποιος κινδυνεύει περισσότερο, ο άνθρωπος από τον καρχαρία ή ο καρχαρίας από τον άνθρωπο; Μόλις 3 άνθρωποι πέθαναν από επίθεση καρχαρία το 2014, πολύ λιγότεροι από όσους σκοτώθηκαν από χτύπημα κεραυνού.

Αντίθετα, περίπου 100 εκατομμύρια καρχαρίες σκοτώθηκαν από τον άνθρωπο! Μεγάλο μέρος οφείλεται στην παράνομη αλιεία για το πτερύγιο του καρχαρία, που τρώγεται σούπα ως λιχουδιά στην Κίνα. Συχνά, ο καρχαρίας πιάνεται στα δίχτυα, του κόβεται το πτερύγιο και πετάγεται ζωντανός πίσω στη θάλασσα για να πεθάνει...

Οι καρχαρίες αποτελούν πολύτιμο μέλος του θαλάσσιου περιβάλλοντος και πρέπει να προστατεύονται. Παίζουν σημαντικό ρόλο βοηθώντας στη διατήρηση της ευαίσθητης ισορροπίας. Καθώς πολλά είδη καρχαριών βρίσκονται στην κορυφή της τροφικής πυραμίδας, ρυθμίζουν τους θαλάσσιους πληθυσμούς άλλων ψαριών, ενώ τρώγοντας συχνά τα πιο αδύναμα μέλη τους, βοηθούν ώστε οι θαλάσσιοι πληθυσμοί να παραμένουν υγιείς.

Υπάρχουν περισσότερα από 400 διαφορετικά είδη καρχαριών, από ένα μικροσκοπικό σκυλόψαρο 20 εκατοστών, ως τον γιγάντιο φαλαινοκαρχαρία μήκους 12 μέτρων. Δεν είναι όλοι οι καρχαρίες μεγάλοι και τρομακτικοί. Κάποια είδη έχουν μικροσκοπικά δόντια ή δόντια που δεν είναι καθόλου κοφτερά, αλλά χοντρά, ώστε να σπάνε το κέλυφος των θηραμάτων τους.

Οι καρχαρίες χρειάζονται αρκετά χρόνια για να ωριμάσουν και να αναπαραχθούν. Γι'αυτό οι πληθυσμοί τους σήμερα σε όλο τον κόσμο βρίσκονται σε ταχεία μείωση, καθώς δεν καταφέρνουν να αναπληρώσουν τις τεράστιες απώλειες. Ας βοηθήσουμε στην προστασία τους, διαλύοντας τον μύθο του καρχαρία ως άτρωτο και αδίστακτο κυνηγό των θαλασσών.

Διάβασε περισσότερα για τους καρχαρίες στην Ελλάδα.

Θα περιμένει πολύ τον λύκο να φανεί…

Μια εξαιρετικά δυνατή εικόνα από το WWF Ουγγαρίας που για να ευαισθητοποιήσει το κοινό για τον λύκο, που απειλείται με εξαφάνιση, μας έδειξε μια γερασμένη Κοκκινοσκουφίτσα. Περιμένει… Τον λύκο! Θαυμάσια αρχή συζήτησης για μεγάλα παιδιά.

Δείξτε την εικόνα που προκαλεί έντονα συναισθήματα. Τι υποθέτουν, τα παιδιά, ότι δείχνει; Αν σχεδίαζαν τα παιδιά μια αφίσα για ένα απειλούμενο είδος της Ελλάδας, πώς θα την έφτιαχναν;

Η συγκεκριμένη φωτογραφία συνοδεύεται από τη φράση, «Τέλος για τους λύκους. Τέλος του παραμυθιού». Η δική μας φράση που θα συνόδευε την αφίσα μας ποια θα ήταν;

Στην Ελλάδα πάντως πρόσφατα ο λύκος επανεμφανίστηκε μετα από χρόνια απουσίας στην Πάρνηθα, όπου ως ανώτερος θηρευτής, αναμένεται να επιδράσει θετικά στην ισορροπία του οικοσυστήματος.

Το Πάντα για τους πρόσφυγες

Διήμερο σεμινάριο «Χθες εμείς… σήμερα άλλοι: Το προσφυγικό ζήτημα στην Εκπαίδευση για το Περιβάλλον και την Αειφορία» οργανώνουν τα ΚΠΕ Ελευσίνας, Λαυρίου και Δραπετσώνας σε συνεργασία με τους Υπεύθυνους Π.Ε. των διευθύνσεων πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαιδευσης Αττικής. Στην Τεχνόπολη και στο 2ο Πειραματικό Γυμνάσιο Αθηνών, στις 22 και 23 Ιανουαρίου.

Σας περιμένουμε κι εμείς στο εργαστήριό μας όπου θα μιλήσουμε και για την κλιματική αλλαγή και πώς αυτή επηρεάζει το προσφυγικό και το ανθρώπινα δικαιώματα. Μια γεύση από το υλικό μας μπορείτε να πάρετε εδώ.

Αλλά και στο Μουσείο Σχολικής Ζωής οργανώνουμε εργαστήριο για εκπαιδευτικούς πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, μαζί με την Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες, την Τρίτη 19 Ιανουαρίου. Θέμα μας πάλι το προσφυγικό σε συνδυασμό με το περιβαλλοντικό ζήτημα και με αξιοποίηση των εκθεμάτων του Μουσείου Σχολικής Ζωής. Ενός μουσείου που αξίζει στ’ αλήθεια να γνωρίσετε. Θα το λατρέψετε. Θα το επισκεφθείτε με τους μαθητές σας που θα το αγαπήσουν κι εκείνοι. Δηλώνετε συμμετοχή στο Μουσείο.

Μια ανάσα στις πόλεις...

Στις πόλεις κατοικεί το 72,4% των κατοίκων των 28 κρατών-μελών της Ευρωπαϊκής Ενωσης, άρα οι επιπτώσεις της κοινωνικής ζωής στο περιβάλλον σχετίζονται άμεσα με τον τρόπο λειτουργίας των πολεοδομικών συγκροτημάτων. Να δούμε τις πόλεις ως ζωντανούς οργανισμούς που μεταβολίζουν υλικά και πόρους, μας καλεί ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Περιβάλλοντος, ο οποίος σε μια έκθεσή του συγκεντρώνει ιδέες και καλές πρακτικές για μια βιώσιμη ανάπτυξη των ευρωπαϊκών πόλεων.

Ο συνολικός στόχος που τίθεται δεν αφορά μόνο τη μείωση των πόρων που καταναλώνονται, αλλά το πέρασμα των πόλεων από το σημερινό γραμμικό σύστημα σε ένα κυκλικό-ολιστικό σύστημα, που βασίζεται στην ανακύκλωση των υλικών, στη συγκομιδή νερού, στην παραγωγή ενέργειας (π.χ. με φωτοβολταϊκά στις στέγες) και τροφής (αστικοί λαχανόκηποι).

Οι πόλεις είναι σημεία μεγάλης κατανάλωσης ενέργειας. Το 2009 στην Ε.Ε. των 27 μόνο το 71,6% της ενέργειας που καταναλωνόταν έφτανε στους τελικούς χρήστες: 22% χανόταν στη μεταφορά, 5% στον κλάδο της ενέργειας και 1,4% στη διανομή. Οι απώλειες ενέργειας θα μειώνονταν εάν ενισχυόταν η επιτόπια παραγωγή ενέργειας, με αξιοποίηση της ηλιακής και αιολικής ενέργειας.

Οι ανάγκες σε νερό είναι ιδιαίτερα μεγάλες στις πόλεις, σε μια περίοδο που το νερό δεν περισσεύει. Στα μέσα του 2011, 50 δήμοι της Καταλωνίας με πληθυσμό 1,2 εκατ. κατοίκους κατέληξαν σε συμφωνία για την προστασία του νερού, η οποία περιείχε και τους όρους χρήσης του λεγόμενου «γκρι νερού» (από τα ντους, τα πλυντήρια, το μπάνιο κ.λπ). Αντικαθιστώντας το νερό βρύσης με «γκρι νερό» για τα καζανάκια προέκυψε εξοικονόμηση 13-21%. Αυτό το ποσοστό μπορεί να αυξηθεί εάν το «γκρι νερό» χρησιμοποιηθεί ευρύτερα για πότισμα κήπων. Στην Κύπρο, που υπάρχει μεγάλο πρόβλημα νερού, η χρήση του «γκρι νερού» οδήγησε σε μείωση της κατανάλωσης κατά 40%.

Οσον αφορά τη διαχείριση των στερεών αποβλήτων, η έκθεση υπενθυμίζει την ιεράρχηση μέτρων που πρέπει να ληφθούν: πρόληψη έτσι ώστε να δημιουργηθούν όσο το δυνατόν λιγότερα σκουπίδια, επανάχρηση, ανακύκλωση, άλλη ανάκτηση και τελικά απόθεση ή ταφή. Με κινητοποίηση της κοινωνίας και των φορέων της μπορεί να επιτευχθεί εκπληκτικά υψηλή ανακύκλωση: Στο Βερολίνο το ποσοστό της ανακύκλωσης οικιακών απορριμμάτων έφτασε στο εξωπραγματικό 87%! Η κυβέρνηση της Φλάνδρας καθιέρωσε την αρχή πληρώνεις όσο πετάς. Το σύμμεικτο σκουπίδι έγινε έτσι πολύ πιο ακριβό, με αποτέλεσμα να αυξηθούν οι ποσότητες που πάνε για ανακύκλωση.

Μέσα μαζικής μεταφοράς που κινούνται με βιοαέριο, πόλεις μηδενικής παραγωγής απορριμμάτων, πόλεις με ποσοστό ανακύκλωσης 87%, αξιοποίηση του «γκρίζου νερού», αστικοί λαχανόκηποι, αξιοποίηση υφιστάμενων κτιρίων, αντί ανέγερση νέων, επιτόπια παραγωγή ενέργειας με αξιοποίηση ηλιακής και αιολικής ενέργειας, υπηρεσίες επισκευής ηλεκτρικών και ηλεκτρονικών συσκευών, που μάλιστα συνεισφέρουν στην καταπολέμηση της ανεργίας, καθώς δημιουργούν νέες θέσεις εργασίας, και ταυτόχρονα παρατείνουν τον χρόνο ζωής των ηλεκτρονικών συσκευών, φτωχές οικογένειες που αποκτούν πρόσβαση σε καλής ποιότητας ηλεκτρονικά προϊόντα, από δεύτερο χέρι, νοικοκυριά που εξοικονομούν έως και 75 ευρώ από την επαναχρησιμοποίηση των συσκευών, και πολίτες που τελικά δίνουν αξία στα αντικείμενα, τα αγαθά και τους φυσικούς πόρους που καταναλώνουν…Όλα αυτά δεν είναι παραμύθια από το μέλλον. Είναι πόλεις που υπάρχουν ήδη και μας εμπνέουν.

Στο πνεύμα, βεβαίως, αυτό και η Καλύτερη Ζωή, προτείνει στους μαθητές να επισκευάσουν τα χαλασμένα παιχνίδια και συσκευές τους με τη βοήθεια των γονιών. Δοκιμάστε το!

Το Πάντα πάει στο πάρκο!

Η Ελλάδα αποτελεί μια από τις πιο ηλιόλουστες χώρες στον κόσμο! Μέρες με λιακάδα ενδείκνυνται για μία βόλτα με φίλους ή με την οικογένειά και μάλιστα με μηδενικό κόστος.

Το μόνο που έχεις να κάνεις είναι να βρεις το ιδανικό πάρκο για σένα στο WWF Greenspaces με βάση τις δραστηριότητες που σου ταιριάζουν. Για να «ανοίξει η όρεξή σου» να κάποιες ιδέες:

• Διοργάνωσε ένα πικ-νικ. Πρότεινε στον καθένα από την παρέα σου να φτιάξει το αγαπημένο του φαγητό και να το φέρει μαζί του. Θα απολαύσετε ένα ωραιότατο γεύμα στο πράσινο από τα χεράκια σας. Φροντίστε μόνο να μαζέψετε πιθανά σκουπίδια μετά το ευχάριστο γεύμα σας!

• Γυμνάσου στο ύπαιθρο! Μέρες με λιακάδα είναι κρίμα να μένεις κλεισμένος στους τέσσερις τοίχους του γυμναστηρίου, τη στιγμή που σε πολλά πάρκα υπάρχουν μέχρι και όργανα γυμναστικής. Φόρα τα αθλητικά σου και πάρε μαζί σου την καλύτερη παρέα είτε αυτοί είναι οι κολλητοί σου είτε ο σκύλος σου ή το MP3 σου. Ανέξοδα και ευχάριστα! Αναζήτησε τέτοια πάρκα στην εφαρμογή βάζοντας ως κριτήριο αναζήτησης «χώροι αθλητισμού».

• Το ποδήλατο εκτός από ένα μέσο άθλησης και μετακίνησης στην πόλη είναι και μια δραστηριότητα η οποία μας διασκεδάζει και μας χαλαρώνει. Αναζήτησε, λοιπόν πάρκα και χώρους πρασίνου όπου μπορείς να ποδηλατήσεις είτε είσαι «επαγγελματίας του είδους» είτε θέλεις απλώς να χαλαρώσεις. Ειδικά για τα παιδιά είναι ευκαιρία να ποδηλατούν μακριά από τους κινδύνους των δρόμων.

• Διάβασε ένα βιβλίο. Το μόνο που χρειάζεσαι είναι να βρεις ένα παγκάκι ή ένα καφέ μέσα σε κάποιο πάρκο.

• Παιδικές χαρές: η χαρά των παιδιών! Θα εκπλαγείς από το πόσες παιδικές χαρές αγνοείς εντός της πόλης σου, ενώ τα παιδιά θα ενθουσιαστούν με νέα παιχνίδια για περισσότερη δράση. Βάλε ως κριτήριο αναζήτησης τη φράση "παιδική χαρά" και η εφαρμογή θα σου απαριθμήσει όλες τις παιδικές χαρές που έχουν καταγράψει άλλοι χρήστες της εφαρμογής καθώς και τη βαθμολογία που έχουν πάρει.

• Ιδανική δραστηριότητα, αν έχεις παιδιά και αν έχεις λίγο περισσότερο χρόνο, είναι η «εξερεύνηση του πάρκου». Μπορείτε να φέρετε μαζί σας κιάλια και μεγεθυντικούς φακούς, ώστε να έχουν μία «μικροσκοπική» εικόνα της άγριας ζωής που υπάρχει γύρω σας. Μπορείτε να φτιάξετε το δικό σας φυτολόγιο αλλά και να αναγνωρίσετε τα διάφορα είδη εντόμων και πουλιών που βρίσκονται στο χώρο.

• Γιατί να πηγαίνεις στα ίδια και τα ίδια μέρη; Ανακάλυψε νέα πάρκα και χώρους πρασίνου. Θα εντυπωσιαστείς από τους κρυμμένους πράσινους θησαυρούς που έχει η πόλη σου. Η εφαρμογή WWF Greenspaces θα σου δείξει ποιοι χώροι πρασίνου υπάρχουν κοντά σου. Μη χάνεις χρόνο. Επισκέψου τα! Αν είναι σε καλή κατάσταση, πρότεινε τα σε φίλους. Αν όχι, υπόδειξε τα προβλήματα που έχει και βάλε ένα λιθαράκι να αναδείξουμε τα προβλήματά τους ζητώντας τη βελτίωσή τους από τον Δήμο.

Το Πάντα διαβάζει για... γάτες

Γάτες ήμερες, γάτες άγριες. Γάτες ράτσας, κεραμιδόγατοι, γάτες του καναπέ και γάτες αλήτισσες. Είναι μια στάλα άγρια φύση μέσα στην πόλη! Διαβάζουμε λοιπόν για γάτες και εκτιμάμε τα γοητευτικά αυτά αιλουροειδή, τα ξαδερφάκια της τίγρης, του τσιτά, της λεοπάρδαλης και του πούμα!

Για μεγάλα παιδιά, ο F.Said γράφει δυο μυθιστορήματα για τον Βάρτζακ Πο,έναν γάτο που αφήνει τα σαλόνια και εφορμά στη ζωή της πόλης. Εκεί όμως τον περιμένει άγρια συμμορία της Κοκαλιάρας Σάλι που δεν αστειεύεται. Ο Βάρταζακ Πο κατέχει τον Τρόπο. Έναν τρόπο πολέμου κληρονομημένο από τους προγόνους του στη Μεσοποταμία. Όλη η ανθρώπινη κατάσταση περνάει μέσα από τους δυο τόμους Bάρτζακ Πο, εκδόσεις Κέδρος.

Για παιδιά προσχολικής και πρώτης σχολικής ηλικίας οι Γατοκουβέντες, της Άλκης Ζέη, εκδόσεις Μεταίχμιο, με Cd για μια απολαυστική ακρόαση της ιστορίας, μας μεταφέρουν σε ένα διαμέρισμα της Αθήνας το καλοκαίρι του μεγάλου καύσωνα. Μέσα από τις κουβέντες του γάτου, πολλά ανθρώπινα νιώθουμε και στοχαζόμαστε.

Η Μαίρη Τσόγκα μας μιλάει για έναν γάτο που περιμάζεψε ένας σύλλογος προστασίας αδέσποτων και τώρα στο κλουβί του, πονεμένος από τις άγριες καταστάσεις που έζησε, εξημερώνεται σιγά σιγά μέσα από τα …βιβλία! Διάβασέ μου κι άλλο, εκδόσεις Μεταίχμιο, για παιδιά 8+.

Αυτά από την πρόσφατη παραγωγή. Παλαιότεροι γάτοι που γρατζούνισαν τις σελίδες των παιδικών και νεανικών βιβλίων είναι πολλοί. Ανάμεσά τους ξεχωρίσαμε το Ένας γάτος μια φορά, του Κώστα Μάγου, εκδόσεις Εν Πλω, το Ένα δώρο για τον Τζελόζο, της Βάσιας Τζανακάρη, Μεταίχμιο, τον Ευγένιο και τον ιερό πάπυρο, της Αργυρώς Πιπίνη, Μεταίχμιο, τον Γάτο της οδού Σμολένσκι, του Χρήστου Μπουλώτη, Ελληνικά Γράμματα, τον Ρομαντικό γάτο του βυθού, του ίδιου, εκδόσεις Polaris, την κλασική Τελευταία μαύρη γάτα, του Ευγένιου Τριβιζά, Μεταίχμιο, και πολλές άλλες γατοϊστορίες κοσμούν την παιδική και νεανική βιβλιοθήκη.

Μια ωραία δίοδος για να μιλήσουμε για τις γάτες, τα αιλουροειδή και τα απειλούμενα είδη της οικογένειας. Και, γιατί όχι, να υιοθετήσουμε μια γάτα!

Tα παιδιά του Πειραιά

Ποιοί είναι οι πιο χαρούμενοι κηπουροί; Μα φυσικά τα μικρά παιδιά. Όσο πιο μικρά είναι σε ηλικία τόσο πιο πολύ ευχαριστιούνται να χώνουν το φτυάρι τους στο σακούλι με το χώμα και να γεμίζουν το γλαστράκι τους μέχρι να ξεχειλίσει.

Για αυτό, το WWF Ελλάς συνεργάζεται μια ακόμα φορά με τη Διεύθυνση Βρεφονηπιακών Σταθμών του Δήμου Πειραιά στην ευαισθητοποίηση των μικρών Πειραιωτών για την προστασία του περιβάλλοντος, μέσω του προγράμματος «Καλύτερη Ζωή» με θέμα: «Tα μικρά σποράκια στον αρωματικό κήπο». Το πρόγραμμα, ξεκίνησε το Νοέμβριο του 2015 και θα ολοκληρωθεί το Μάρτιο του 2016.

Τα προνήπια των Βρεφονηπιακών Σταθμών, παρέα με το πάντα εξερευνούν τα μυστικά των σπόρων, τα χρώματα, τις μυρωδιές και γεύσεις των αρωματικών φυτών, τις κρυμμένες εικόνες σε πράσινες ιστορίες.

Στόχος του προγράμματος είναι τα παιδιά να γνωρίσουν τα αρωματικά φυτά, να καλλιεργήσουν τη φαντασία τους μέσα από αφηγήσεις και εικόνες για τα φυτά και να νιώσουν σεβασμό και ενδιαφέρον για τη φύση. Παράλληλα μπαίνουν σε δράση βελτίωσης της καθημερινότητάς τους, φυτεύοντας αρωματικά φυτά με σποράκια ή μικρά φυτά.

Το πρόγραμμα στηρίζεται στις σχετικές δράσεις από την πλατφόρμα της Καλύτερης Ζωής: ‘Tα μικρά σποράκια’, ‘Ένας κήπος στην αυλή μας’, ‘Οι κάθετοι κήποι του μέλλοντος’, ‘Το πεζοδρόμιό μας’.

Οι παιδικοί σταθμοί μοσχομυρίζουν αρώματα λεβάντας, ρίγανης, δυόσμου, φασκόμηλου, βασιλικού και άλλων βοτάνων διαθέσιμων την κάθε εποχή, από τα παραταγμένα γλαστράκια που έχουν για τις ανάγκες του προγράμματος. Στο τέλος των παιχνιδιών, εμφανίζονται φτυάρια, σακούλια με χώμα, γλαστράκια χειροποίητα ή αγορασμένα, εφημερίδες, ποτιστήρια και κανάτες και φυσικά τα 'μαγικά' σποράκια. Η στιγμή που θα τα κρατήσουν στη χούφτα και θα τα ρίξουν στο χώμα είναι η πιο σημαντική! Τα παιδιά καταλαβαίνουν ότι οι σπόροι είναι πολύτιμοι. Νιώθουν θαυμασμό για τη φύση και τα φυτά και περηφάνια για το γλαστράκι τους. Και το πάντα νιώθει ικανοποίηση που έγινε αφορμή να πρασινίσει ο παιδικός σταθμός ή το σπίτι τους.