Τεύχος 41, Οκτώβριος 2013

Αγαπητοί εκπαιδευτικοί,

Όλα αυτά τα χρόνια της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης, από το 1991 που θεσμοθετήθηκε, σε εθελοντική βάση, στη δημόσια εκπαίδευση, ως σήμερα, έγιναν πολλά σε επίπεδο δραστηριοτήτων, προγραμμάτων, ενημέρωσης, ευαισθητοποίησης.

Σήμερα όλα τα παιδιά ξέρουν ότι πρέπει να σβήνουν το φως όταν βγαίνουν από το δωμάτιο, ότι πρέπει να κάνουν ανακύκλωση και ότι πρέπει να κλείνουν τη βρύση όταν πλένουν τα δόντια τους.

Μήπως όμως απλώς παπαγαλίζουν άλλο ένα μάθημα; Μπορούμε να εμφυσήσουμε λίγη ψυχή, λίγο νόημα ζωής σε όλες αυτές τις νουθεσίες για υιοθέτηση σωστών πρακτικών στην καθημερινή μας ζωή; Μπορούμε να ενώσουμε τις τελείες για να δούμε την συνολικότερη εικόνα μιας καλύτερης ζωής; Από όλους για όλους; Αυτό επιχειρούμε να κάνουμε με αυτή την εκστρατεία για μια νέα, μια καλύτερη ζωή.

Σε αυτή την εκστρατεία σημείο αναφοράς είναι το δίκτυο βιβλιοθηκών Future Library, το δυναμικό δίκτυο των 100 και παραπάνω δημόσιων και ιδιωτικών βιβλιοθηκών που λειτουργούν σε όλη την Ελλάδα και αποτελούν μέρος του δικτύου Future Library. Το δίκτυο αυτό έχει αποκλειστικό χορηγό το Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος. Τους στόχους του θα τους διαβάσετε αναλυτικά στην ιστοσελίδα.

Την πραγματική γεύση όμως αυτής της προσπάθειας της αναζωογόνησης και στήριξης των δημόσιων και δημοτικών βιβλιοθηκών θα την πάρετε αν κάνετε μια βόλτα σε μία από αυτές. Ιδίως το καλοκαίρι! Στο πλαίσιο της Καλοκαιρινής εκστρατείας γίνονται χίλια δυο προγράμματα, εκδηλώσεις, παιχνίδια, και δράσεις με αφορμή τα βιβλία, για παιδιά. Θα δείτε παιδιά και γονείς να συχνάζουν στη βιβλιοθήκη, να δανείζονται βιβλία, να διαβάζουν, να παίζουν, να μην ξεκολλούν… Οι βιβλιοθήκες λοιπόν γίνονται σημείο αναφοράς στη γειτονιά και την πόλη. Έτσι και η «Καλύτερη ζωή» δεν μπορεί παρά να περάσει μέσα από αυτές τις βιβλιοθήκες. Τα σχολεία και οι πολίτες θα μπορούν να βρούνε στις βιβλιοθήκες υλικό, πηγές έμπνευσης, δράσεις και εκπαιδευτικά προγράμματα για τις τέσσερις θεματικές ενότητες που αναφέραμε.

Ψάξτε τη δημόσια / δημοτική βιβλιοθήκη της γειτονιάς ή της πόλης σας. Κάπου κοντά θα βρίσκεται μία! Επισκεφθείτε την, γνωρίστε την και συνεργαστείτε σε δράσεις για την Καλύτερη ζωή. Τα σχετικά νέα του δικτύου και τα προγράμματα των βιβλιοθηκών για την Καλύτερη Ζωή θα προβάλλονται και μέσα από την ιστοσελίδα μας.

Tο ζήσαμε κι αυτό... Και είδαμε ότι κάθε άλλο παρά δώσαμε νόημα στην ύπαρξή μας μέσα από την κατανάλωση. Τώρα έως και οι διαφημίσεις κατάλαβαν ότι πρέπει να απευθύνονται αλλιώς σε μας, στο "καταναλωτικό κοινό". Μιλάνε για αξίες, για αλληλεγγύη, για ανθρωπιά, για σεβασμό στον κόπο και την εργασία μας… Ποιος όμως μας μιλάει για το περιβαλλοντικό κόστος των καταναλωτικών μας επιλογών.

Ζήσε με λιγότερα. Μην πετάς, φτιάξε το μόνο σου, αντάλλαξέ το, επισκευάσέ το, κάθε αντικείμενο, κάθε αγαθό φέρει μια αξία. Υλική, ηθική, περιβαλλοντική. Σεβάσου το.

Γνώρισε το σχολείο σου αλλιώς. Από πού παίρνει την ενέργειά του; Πόσο κοστίζει αυτή; Ποιες είναι οι πηγές ενέργειας στις οποίες βασίζεται και ποιες οι κρυφές και φανερές απώλειες ενέργειας; Μόνωσέ το, άλλαξέ το, σβήσε το, συσπείρωσε το σχολείο σε ένα "Κύμα" θετικής ενέργειας.

Μικροί και μεγαλύτεροι δοκιμάστε τις γνώσεις και την παρατηρητικότητά σας, στα τέσσερα ολοκαίνουρια παιχνίδια που δημιουργήσαμε και γιατί όχι διαλέξτε αυτό που θα ξεκινήσετε, ανάλογα με τον προορισμό των διακοπών σας!

Προσπαθήστε να ταιριάξετε χαρακτηριστικές εικόνες ειδών ενός πευκοδάσους στα σημεία που είναι πιο πιθανό να τα δείτε και μαντέψτε τι φυτρώνει πού, από το επίπεδο της θάλασσας μέχρι την κορυφή του βουνού. Αντιστοιχίσετε σωστά εικόνες από μέρη σώματος θαλάσσιων ειδών με το όνομά τους και πάρτε μαθήματα σωστής συμπεριφοράς εν’ πλω. Τα τρία πρώτα παιχνίδια υλοποιήθηκαν με την ευγενική υποστήριξη του Ιδρύματος Ιωάννου Φ. Κωστοπούλου.

...αλλιώς θα φωνάξω τον μπαμπούλα να σε φάει» ή κάπως έτσι έλεγαν παλιά στα παιδιά για να φάνε όλο τους το φαγητό. Με τα χρόνια τα πράγματα άλλαξαν, φαίνεται. Άνοιξε η όρεξη μικρών και μεγάλων. Κάτι η καθιστική ζωή, κάτι το έτοιμο φαγητό, η παιδική παχυσαρκία και η χοληστερίνη χτύπησαν τα καμπανάκια για την ανάγκη μιας πιο υγιεινής διατροφής. Η πυραμίδα της Μεσογειακής διατροφής κρέμεται, ως αφίσα, σε πολλές σχολικές τάξεις.

Αλλά το περιβαλλοντικό κόστος της διατροφής μας ποιο είναι; Και τι κάνουμε για τους ανθρώπους που δεν μπορούν να εξασφαλίσουν ένα πιάτο φαϊ; Μπορούμε να φάμε τελικά μια μπουκιά χωρίς ενοχές, με τη σιγουριά ότι κάνουμε καλό στην υγεία μας, στον πλανήτη, στον συνάνθρωπο που έχει ανάγκη; Αλλά και στην τσέπη μας; Μειωμένο εισόδημα σημαίνει και χειρότερη διατροφή; Όχι απαραίτητα. Ας μάθουμε πώς να κάνουμε τα καλύτερα με τα λιγότερα.

Και ας ανακαλύψουμε ξανά πώς θα κάνουμε το γεύμα μια γιορτή συνάντησης και επικοινωνίας με τους ομοτράπεζους;

Σε ποιά γειτονιά θα θέλαμε να ζούμε; Οι μαθητές θα ενθουσιαστούν! Ζητήστε τους να φέρουν μια φωτογραφική μηχανή και περιηγηθείτε στη γειτονιά του σχολείου. Ζητήστε τους να φωτογραφίσουν αυτά που τους αρέσουν στη γειτονιά και αυτά που δεν τους αρέσουν. συνεργασία γονιών, εκπαιδευτικών, δημοτικών αρχών, καταστηματαρχών, όλων των ανθρώπων της γειτονιάς.

Προετοιμάζετε τους μαθητές αναλόγως με συζήτηση, καταιγισμό ιδεών, ανάκληση εμπειριών κλπ. συνεργασία γονιών, εκπαιδευτικών, δημοτικών αρχών, καταστηματαρχών, όλων των ανθρώπων της γειτονιάς.

Μετά από την περιήγησή σας στη γειτονιά, δείτε τις φωτογραφίες, επιλέξτε τις πιο αντιπροσωπευτικές και χωριστείτε σε μικρές ομάδες. συνεργασία γονιών, εκπαιδευτικών, δημοτικών αρχών, καταστηματαρχών, όλων των ανθρώπων της γειτονιάς.

Οι μαθητές καλούνται να κάνουν ένα κολάζ για να δείξουν αφενός τα θετικά της γειτονιάς τους και αφετέρου τα αρνητικά. Προτείνουν τρόπους να συνθέσουν τις αντιθέσεις, να δώσουν λύσεις, να επηρεάσουν την εικόνα της γειτονιάς τους μέσα από παρεμβάσεις που θα κάνουν οι ίδιοι, με τη

Τα απορρίμματά μας δείχνουν τις καταναλωτικές μας συνήθειες. "Εικονογραφούν" την καταναλωτική κουλτούρα του ατόμου, του νοικοκυριού, του σχολείου της εταιρείας, της δημόσιας υπηρεσίας, της χώρας! Πριν βιαστούμε να περάσουμε στην ανακύκλωση ας δούμε αν μπορούμε να μειώσουμε τον όγκο των σκουπιδιών ή αν υπάρχουν πράγματα που θα μπορούσαμε αν επαναχρησιμοποιήσουμε.

Θα αφιερώσουμε λίγο χρόνο στην έρευνα. Τι σκουπίδια παράγει το σχολείο; Πόσες σακούλες σκουπιδιών βγάζουμε στον κοινό κάδο και πόσες στην ανακύκλωση; Ας φτιάξουμε έναν πύργο με αυτά για να τον βλέπουν όλοι στο σχολείο! Πόσο ψηλά φτάνει;Θα φωτογραφίσουμε το έργο μας και θα φτιάξουμε μια αφίσα για να ευαισθητοποιήσουμε όλο το σχολείο. Ποιο είναι το προφίλ των σκουπιδιών; Τι ποσοστό είναι χαρτί, τι υπολείμματα τροφής, τι υπολείμματα συσκευασιών, ξεχασμένα αντικείμενα κλπ. Είναι ευκαιρία για ασκηθούμε στα μαθηματικά, στα ποσοστά και στη δημιουργία γραφιστικών απεικονίσεων! Τι συμπεράσματα μπορούμε να βγάλουμε για τις καταναλωτικές συνήθειες του σχολείου; Υπάρχει σπατάλη; Υπάρχουν περιθώρια μείωσης του όγκου των σκουπιδιών, αύξησης της επανάχρησης και (ως τελική λύση) αύξηση του ποσοστού ανακύκλωσης;

Θα χαράξουμε μια στρατηγική μείωσης του όγκου των σκουπιδιών ανάλογα με τα ευρήματά μας. Σκοπός να εμπνεύσουμε όλο το σχολείο για τη συλλογική προσπάθεια. Επικοινωνούμεμε τις αρμόδιες δημοτικές αρχές για να μας βοηθήσουν. Η τοποθέτηση κάδου ανακύκλωσης δεν είναι λύση αν δεν υπάρχει τακτική αποκομιδή. Ας ρωτήσουμε, ας μάθουμε,ας πιέσουμε αλλά σίγουρα πρέπει να κάνουμε κι εμείς τη δουλειά που μας αναλογεί.

Είναι στα πόδια μας, περνάμε κάθε μέρα χρόνο σε αυτή κι όμως είναι γκρίζα, μουντή και άχαρη. Πως θα την ομορφύνουμε; πολύ απλά θα την πρασινίσουμε. Ανάλογα με τις ικανότητες "πειθώ" της ομάδας και τις διαθέσεις του διευθυντή του σχολείου μπορούμε να βάλουμε μόνο φυτά μέσα σε τενεκέδες σε μια γωνίτσα της αυλής ή να φτιάξουμε ένα παρτέρι μικρό ή μεγαλύτερο, να το γεμίσουμε με χώμα και να το φυτέψουμε.

Για να φτιάξουμε το παρτέρι θα απευθυνθούμε στους γονείς, σε φίλους και γνωστούς. με λίγη προσωπική εργασία η πράσινη αυλή μας θα είναι γεγονός. Όσο για το χώμα θα απευθυνθούμε στην τεχνική υπηρεσία του δήμου για να το εξασφαλίσουμε. Μεσογειακά φυτά, θάμνοι ή δέντρα, αρωματικά φυτά και βότανα ακόμα και οπωροκηπευτικά μπορούν να στολίσουν τη γωνίτσα μας.

Τα πρώτα θα χρειαστούν λιγότερο νερό και φροντίδα αλλά τα οπωροκηπευτικά θα μπορούμε να τα διαθέσουμε σε οικογένειες που τα έχουν μεγαλύτερη ανάγκη. Σκεφτείτε επίσης ότι θα μπορούσατε να φτιάξετε έναν μικρό βοτανικό κήπο στο σχολείο.